SN: Choć pouczenie o apelacji błędne, termin do jej złożenia ucieka
Sąd musi pouczyć osobę niemającą adwokata o możliwości, terminie i sposobie zaskarżenia wyroku. Ale nawet jeśli tego nie zrobi albo pouczy błędnie, termin do zaskarżenie biegnie tak samo, jak przy pouczeniu prawidłowym - uznał we wtorek Sąd Najwyższy.
Sąd Najwyższy (SN) podjął taką uchwałę w składzie szczególnym, bo połączonych Izb: Cywilnej oraz Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych. Jest ona odpowiedzią na pytanie prawne pierwszego prezesa SN.
Pierwszy prezes SN chciał wyjaśnienia, czy jeśli strona postępowania nie ma fachowego pełnomocnika, to brak pouczenia lub błędne pouczenie przez sąd o dopuszczalności, terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia powoduje, że termin ten w ogóle nie rozpoczyna biegu. Słowem, czy można kwestionować werdykt bez względu na czas, jaki upłynął od jego wydania.
Powodem postawienia tego pytania były rozbieżności w orzecznictwie samego Sądu Najwyższego
Środki zaskarżenia w sprawach cywilnych to przede wszystkim apelacja, zażalenie (na postanowienia o charakterze proceduralnym), skarga kasacyjna od orzeczeń wydanych w II instancji, zarzuty od nakazu zapłaty wydanego w I instancji w postępowaniu nakazowym, sprzeciw od nakazu zapłaty wydanego w I instancji w postępowaniu upominawczym, sprzeciw od wyroku zaocznego.
Pouczeń dotyczy sporo przepisów kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.). Niektóre wskazują szczegółowo, co pouczenie ma zawierać. Do najważniejszych z nich należy art. 327 (k.p.c.) Nakazuje on, by sąd udzielił wskazówek stronie działającej bez adwokata, radcy prawnego, rzecznika patentowego, a obecnej przy ogłaszaniu wyroku. Sąd powinien pouczyć stronę o sposobie i terminie wniesienia środka zaskarżenia. Gdy dany środek może wnieść tylko fachowy pełnomocnik (np. skargę kasacyjną), sąd musi pouczyć również i o tym.
Powstało pytanie co w sytuacji, gdy sąd tego nie zrobił albo pouczenie było błędne lub niepełne (np. brak było informacji o obowiązku wniesienia opłaty sądowej). Pytanie to jest istotne zwłaszcza, gdy z tego powodu strona nie zaskarżyła niekorzystnego dla niej werdyktu, albo środek zaskarżenia wniosła po terminie.
Nie było co do tego zgody także w SN, a chodzi tu o kwestie fundamentalne: zasadę zaufania obywatela do państwa i jego organów oraz konstytucyjne prawo do sądu.
W uchwale z 16 maja 2007 r. (sygn. III CZP 34/07) SN stwierdził, że brak pouczenia lub błędne pouczenie nie uzasadnia rozpatrzenia środka zaskarżenia złożonego po terminie. Stanowi jednak niewątpliwie podstawę do uwzględnienia wniosku strony o przywrócenie terminu do jego wniesienia.
Podobne stanowisko zajął SN w wielu innych orzeczeniach. Przemawia za nim głównie fakt, że terminy do zaskarżania orzeczeń sądowych mają bezpośrednie oparcie w ustawie (w k.p.c.) i rozpoczynają swój bieg automatycznie.
Jednak są także orzeczenia, w których SN zaprezentował odmienny pogląd
W uzasadnieniu jednego z nich stwierdził wręcz, że jeśli na posiedzeniu niejawnym sąd wydał postanowienia kończące postępowanie i nie pouczył strony o możliwości, terminie i sposobie jego zaskarżenia (chodziło o kasację), to termin do zaskarżenia w ogóle nie rozpoczyna biegu. Słowem sąd musi rozpatrzyć środek zaskarżenia bez względu na to, jaki czas upłynął od wydania kwestionowanego werdyktu (postanowienie SN z 15 maja 1997 r., sygn. I PZ 18/97).
Ta linia orzecznicza ma zakotwiczenie w uchwale z 6 marca 1972 r. (sygn. III CZP 27/71) podjętej w składzie połączonych Izb: Cywilnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. SN uznał w niej m.in., że jeśli pouczenie było błędne, środek odwoławczy nie może być odrzucony z powodu wniesienia go po terminie.
Z poglądem tym nie zgodzili się sędziowie obu Izb we wtorkowej uchwale (sygn. III CZP 38/11). Sąd Najwyższy zdecydował w niej, że brak pouczenia lub błędne pouczenie strony (uczestnika) postępowania działającego bez fachowego pełnomocnika o dopuszczalności, terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia nie ma wpływu na rozpoczęcie biegu terminu do wniesienia tego środka.
Takie uchybienie sądu będzie natomiast niewątpliwe podstawą do przywrócenia tego terminu.
źródło: gazetaprawna.pl
Adwokat Olsztyn Adwokaci i radcowie przeciwko łączeniu zawodów bez ich zgodyAdwokaci i radcowie prawni uważają, że to ich samorządy, a nie rząd powinny mieć decydujący wpływ na połączenie obu korporacji - wynika z sondażu zleconego przez Naczelną Radę Adwokacką. Poparcie dla takiej zmiany jest o 40 proc. większe u radców niż adwokatów.
czytaj dalej...TK: dyscyplinarka adwokata bez dochodzenia niekonstytucyjnaMożliwość wszczynania z polecenia ministra sprawiedliwości postępowania przeciwko adwokatowi przed sądem dyscyplinarnym bez uprzedniego dochodzenia jest niezgodna z konstytucją - orzekł dziś Trybunał Konstytucyjny. TK rozpoznawał zgodność z ustawą zasadniczą zapisów Prawa o adwokaturze wprowadzonych na mocy nowelizacji z 2007 r.
czytaj dalej...Resort sprawiedliwości podsumował prezydencję Polski w UEZakończenie etapu prac nad projektami dyrektyw w sprawie ochrony ofiar przestępstw i prawa do adwokata oraz zainicjowanie tworzenia transgranicznej regulacji o e-handlu - to najważniejsze osiągnięcia polskiej prezydencji w obszarze wymiaru sprawiedliwości.
czytaj dalej...Prezydent o połączeniu adwokatów i radców: nie chcą, nie zmuszać do łączeniaJeśli jakieś korporacje łączyć się nie chcą, nie należy ich do tego zmuszać, niech pozostanie tak jak jest - powiedział dziś prezydent Lech Kaczyński do uczestników Nadzwyczajnego Zjazdu Adwokatury w Warszawie.
czytaj dalej...Jak ustalić wynagrodzenie za słupy na działceTrzy pytania do DOMINIKA SOŁTYSIAKA, adwokata w BSJP Taylor Wessing - Co mogą zrobić właściciele gruntów, na których znajdują się słupy energetyczne, aby otrzymywać wynagrodzenie?
czytaj dalej...Zawody prawnicze: Dwa egzaminy na prawnikaPlatforma Obywatelska kończy prace nad ustawą o państwowych egzaminach prawniczych, która ma doprowadzić do otwarcia zawodów radcy prawnego i adwokata. Mający podobny cel projekt autorstwa PiS jest w trakcie prac sejmowych.
czytaj dalej...Deregulacja zawodów prawniczych to tylko "korekta". Gowin nie skrzywdzi starych prawnikówRząd reklamuje deregulację jako prosty sposób na 100 tys. miejsc pracy i obniżkę cen za usługi, którą wymusi większa konkurencja - informuje "Metro". Na liście Jarosława Gowina, wśród 50 zawodów są także adwokaci, radcowie prawni i notariusze.
czytaj dalej...Nowy kodeks etyki adwokatów: nie wolno powoływać się na znajomościAdwokat nie może składać nieproszonych wizyt, dokonywać nieumówionych rozmów telefonicznych czy przesyłać niezamówionej korespondencji.
czytaj dalej...Egzaminy adwokackie i radcowskie 2011: te ustawy muszą znać aplikanciMinisterstwo Sprawiedliwości opublikowało na swojej stronie internetowej wykaz aktów prawnych, jakie będą obowiązywały aplikantów, którzy w tym roku podejdą do egzaminów uprawniających do wykonywania zawodu adwokata oraz radcy prawnego.
czytaj dalej...Zobacz, jak wyglądają nowe legitymacje adwokackie (GALERIA ZDJĘĆ)Adwokatura wprowadza nowoczesne legitymacje; od listopada wszyscy mecenasi i aplikanci mają mieć nowe dokumenty - poliwęglanowe karty z kolorową fotografią i mikroprocesorem. Ich wzory oficjalnie zaprezentowano w piątek w Warszawie.
czytaj dalej...Tylko trzy dni na przystąpienie do postępowania odwoławczegoTRZY PYTANIA DO... JANA ROLIŃSKIEGO, adwokata, partnera w zespole prawa zamówień publicznych kancelarii WKB Wierciński, Kwieciński, Baehr - Rząd przyjął projekt zmian w dużej nowelizacji prawa o zamówieniach publicznych. Co zmieni się w zasadach przystąpienia wykonawcy do postępowania odwoławczego w porównaniu ze stanem obecnym?
czytaj dalej...Odpowiedzialność dyscyplinarna adwokatów i radcóe prawnych: Mniej nadzoru ministerstwaZMIANA PRAWA - Minister sprawiedliwości zachowa wyłącznie kompetencję do wydania polecenia wszczęcia dochodzenia przeciwko konkretnemu adwokatowi, radcy prawnemu lub aplikantowi.
czytaj dalej...Komentarz redakcji: Granice nadzoruTrybunał Konstytucyjny potwierdził, że w sprawie prawa do obrony nie będzie szedł na żadne kompromisy. Minister sprawiedliwości nie będzie mógł więc ingerować w postępowanie dyscyplinarne adwokatów bez ograniczeń.
czytaj dalej...Adwokat uwierzytelni odpis swojego pełnomocnictwaPoświadczona przez adwokata kopia dokumentu i uwierzytelniony przez niego odpis pełnomocnictwa będą miały moc urzędowego dokumentu. W razie wątpliwości sąd będzie mógł zażądać przedłożenia oryginału.
czytaj dalej...Zawody prawnicze: Radcowie bliżej adwokatówOd 8 czerwca w sprawach karnych radcowie będą mogli reprezentować również osoby fizyczne. Samorząd radcowski chce, by wszyscy prawnicy prowadzący kancelarie mogli być obrońcami. Adwokaci i radcowie prawni przygotowali projekt wspólnego kodeksu etyki zawodowej.
czytaj dalej...Postępowanie dyscyplinarne wobec adwokataWniesienie powództwa do sądu dyscyplinarnego przeciwko adwokatowi lub radcy bez przeprowadzenia wcześniejszego dochodzenia zostało wyłączone. Uprawnienie takie przysługiwało do tej pory ministrowi sprawiedliwości.
czytaj dalej...Kiedy i jak można wystąpić o przyznanie obrońcy z urzęduPodejrzani i oskarżeni, którzy należycie udokumentują swoją złą sytuację materialną, mogą otrzymać adwokata z urzędu. W tym celu muszą złożyć wniosek do prezesa sądu właściwego do rozpoznania sprawy. Obrońca z urzędu przysługuje również, gdy sąd uzna to za niezbędne ze względu na okoliczności utrudniające obronę
czytaj dalej...Komentarz redakcji: W koleżeńskich składachTak jak reklama jest dźwignią handlu, tak koleżeńska więź jest dźwignią zawodów prawniczych. To siła napędowa jakże wielu szlachetnych postaw i akcji społecznych, zarówno adwokatów, jak i radców prawnych. Ale ta koleżeńskość ma także słabszą stronę. I to właśnie ta zawodowa sztama wyzwala często źle pojęty korporacyjny solidaryzm.
czytaj dalej...Aplikacja przygotowuje najlepiej do zawodu adwokataW Polsce na jednego prawnika przypada 1012 mieszkańców. W ciągu ostatnich pięciu lat liczba adwokatów wzrosła o jedną trzecią.
czytaj dalej...Nowe przepisy w Unii zapewniające prawo do kontaktu z adwokatemNowe przepisy w Unii zapewniające prawo do kontaktu z adwokatem
Unia wzmacnia prawa procesowe osób podejrzanych oraz osób oskarżonych w postępowaniu karnym. Nowe przepisy są częścią środków,
realizowanych w ramach harmonogramu działań UE w przestrzeni sprawiedliwości, wolności i bezpieczeństwa na okres 2010-2014,
obejmujących dyrektywę 2010/64/UE w sprawie prawa do tłumaczenia ustnego i tłumaczenia pisemnego oraz dyrektywę 2012/13/UE w sprawie prawa do informacji.
Dyrektywa 2013/48/UE ustanawia normy minimalne dotyczące praw podejrzanych i oskarżonych w postępowaniu karnym oraz osób objętych postępowaniem
dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania na mocy decyzji ramowej 2002/584/WSiSW w zakresie dostępu do adwokata, do poinformowania
osoby trzeciej o pozbawieniu wolności i do porozumiewania się z osobami trzecimi i organami konsularnymi w czasie pozbawienia
wolności.
Dyrektywę stosuje się do podejrzanych lub oskarżonych w postępowaniu karnym od chwili poinformowania ich przez właściwe organy
państwa członkowskiego, za pomocą oficjalnego powiadomienia lub w inny sposób, o tym, że są podejrzani lub oskarżeni o popełnienie
przestępstwa, niezależnie od tego, czy zostali pozbawieni wolności. Dyrektywa ma zastosowanie do czasu zakończenia postępowania.
Dyrektywa 2013/48/UE w sprawie prawa dostępu do adwokata w postępowaniu karnym i w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu
aresztowania oraz w sprawie prawa do poinformowania osoby trzeciej o pozbawieniu wolności i prawa do porozumiewania się z
osobami trzecimi i organami konsularnymi w czasie pozbawienia wolności została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej
serii L 2013 nr 294 s. 1 z dnia 6 listopada 2013 r. Dyrektywa wchodzi w życie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu. Państwa
członkowskie mają obowiązek wprowadzić w życie przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania niniejszej
dyrektywy w terminie do dnia 27 listopada 2016 r.
Rafał Bułach, RPE WK
Data publikacji:
6 listopada 2013 r.
czytaj dalej...Adwokaci i lekarze wspólnie zawalczą o swojePrezesi samorządów zawodowych, m.in. adwokatów, lekarzy, architektów i komorników, zapowiedzieli stworzenie wspólnej reprezentacji. W przyszłości może ona walczyć o ich interesy w komisji trójstronnej.
czytaj dalej..."Przyznanie adwokata z urzędu nie zależy od majątku strony"Trzy pytania do EWELINY SĘKIEWICZ, prawnika w Departamencie Postępowań Sądowych i Arbitrażowych kancelarii FKA Furtek Komosa Aleksandrowicz - O ustanowienie pełnomocnika z urzędu może ubiegać się teraz także ta osoba, która nie została zwolniona przez sąd z kosztów sądowych. Warunkiem jest złożenie oświadczenia, że nie jest w stanie bez uszczerbku koniecznego utrzymania siebie i rodziny ponieść kosztów wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego.
czytaj dalej...Aplikanci bez kancelarii, rząd nie widzi problemuOsoby, które zdały egzamin na jedną z aplikacji, mają problem ze znalezieniem patrona. Praktyczne przygotowanie do zawodu adwokata, radcy prawnego i notariusza stało się fikcją. Resort sprawiedliwości liczy na to, że nie wszyscy będą w tym roku starać się o wpis na listę.
czytaj dalej..."Adwokat nie zastąpi notariusza"Trzy pytania do... PIOTRA BYTNEROWICZA z działu sporów sądowych kancelarii CMS Cameron McKenna - Od początku tego roku obowiązują przepisy, które poszerzają krąg uprawnionych do urzędowego poświadczenia zgodności odpisów dokumentów z oryginałem. Dotychczas przysługiwały one notariuszom.
czytaj dalej...Coraz więcej chętnych do kościelnego unieważnienia małżeństwaZa unieważnienie sakramentu małżeństwa trzeba zapłacić od 10 do 30 tys. złotych. W ubiegłym roku w sądach diecezjalnych złożono 40 tys. wniosków. Brakuje adwokatów mogących przed nimi występować
czytaj dalej...