Adwokat z urzędu nie tylko dla ubogich
Instytucja pełnomocnika z urzędu uległa wypaczeniu. Prawnicy biją na alarm: osoby wnioskujące o ten przywilej kłamią w oświadczeniach.
Osoby, których nie stać na pokrycie wydatków związanych z wynagrodzeniem fachowego pełnomocnika, mogą starać się o przyznanie adwokata czy radcy prawnego z urzędu. W tym celu muszą złożyć sądowi oświadczenie o swoim stanie majątkowym i rodzinnym.
– Jest rzeczą nagminną, by nie powiedzieć prawdziwą plagą, fałszowanie danych wpisywanych do oświadczenia. To głównie skutek lekceważącego stosunku wielu obywateli do prawa, a także bardzo poluzowane poczucie moralnego obowiązku mówienia prawdy – mówi adwokat Jerzy Naumann.
Kto może się starać o pełnomocnika
Zwolnienia od kosztów sądowych, jak i ustanowienia pełnomocnika z urzędu może się domagać osoba fizyczna, która wykaże, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
– W doktrynie i orzecznictwie wskazuje się, że zwolnienie od kosztów sądowych jest instytucją o charakterze wyjątkowym, stworzoną z myślą o osobach ubogich, dla których przeszkodą w dochodzeniu praw na drodze sądowej jest trudna sytuacja majątkowa – wyjaśnia radca prawny Rafał Ponichtera z ARVE Kancelarii Radcy Prawnego Rafała Ponichtery. Winą za nadużywanie tej wyjątkowej instytucji obarcza się podmioty wydające decyzje o przyznaniu pełnomocnika – czyli sądy. Zdaniem praktyków sędziowie zbyt mało czasu poświęcają na rzetelną analizę wniosków i nie próbują dokładnie poznać sytuacji materialnej wnioskodawców.
– W praktyce najczęściej decyzje o przyznaniu pełnomocnika podejmuje się na posiedzeniach niejawnych. Sucha analiza pisemnych wniosków może być jednak zawodna. Może w razie wątpliwości sędziowie powinni podejmować takie decyzje po wysłuchaniu strony? – proponuje adwokat Andrzej Michałowski, członek Naczelnej Rady Adwokackiej.
Dodaje przy tym, że czasami wystarczy po prostu bezpośredni kontakt z wnioskodawcą, by nabrać wątpliwości, czy rzeczywiście nie stać go na wynajęcie pełnomocnika.
– Bezpośredni kontakt ujawni prawdziwą potrzebę i odsłoni cwaniactwo. Zajmie to więcej czasu, ale może warto, zwłaszcza że pośpiech może być kosztowny – mówi dalej Andrzej Michałowski.
Biedny klient na nartach w Dolomitach
Prawnicy mogą długo opowiadać o wypadkach, kiedy przyszło im bronić osobę, która na reprezentację urzędową nie zasługiwała.
– Byłam adwokatem ustanowionym z urzędu w sprawie rozwodowej. Podczas składania pism do sądu zauważyłam, że nie mam jednego z potrzebnych zaświadczeń. Gdy zadzwoniłam do klientki z prośbą, aby mi je dostarczyła, usłyszałam, że teraz na pewno go nie dostanę, bo klientka przebywa na nartach w Dolomitach i wraca za trzy tygodnie – wspomina pani Martyna, adwokat z Warszawy. Podobne doświadczenia ma adwokat Dawid Rapkiewicz z kancelarii Salans, który na potwierdzenie opinii, że sądy zbyt pobieżnie badają wnioski o przyznanie pełnomocników z urzędu, przedstawił nam dwa przykłady.
– Spotkałem się z sytuacją, kiedy to w sprawie karnej oskarżony miał kolejno dwóch obrońców z wyboru, którzy mu z różnych przyczyn nie odpowiadali. W końcu postanowił złożyć wniosek o przyznanie obrońcy z urzędu. Zastanawiające, że wniosek ten został pozytywnie rozpatrzony przez sąd. Ciężko sobie bowiem wyobrazić, że najpierw strona posiada środki aż na dwóch pełnomocników z wyboru, a następnie wszystkie je traci i przyznawany jest jej pełnomocnik z urzędu – opowiada mecenas.
– W innej ze spraw, w których uczestniczyłem, sąd wyznaczył pełnomocnika z urzędu, pomimo że strona miała już pełnomocnika z wyboru – opisuje Dawid Rapkiewicz.
Adwokat nie może działać na niekorzyść
Co gorsza, w sytuacji gdy adwokat lub radca prawny poweźmie wątpliwość, czy aby na pewno reprezentuje osobę ubogą, nie może nic z tym zrobić.
– Adwokat, który jest ustanowiony pełnomocnikiem z urzędu, nie może działać na niekorzyść klienta, nawet jeżeli obserwuje nadużywanie prawa ubogich. Odmienne zachowania bywały piętnowane dyscyplinarnie – wyjaśnia Andrzej Michałowski.
Wśród praktyków znajdują się jednak i tacy, których zdaniem wnioski o przyznanie pełnomocników z urzędu podlegają szczegółowej weryfikacji.
– W mojej ocenie instytucja ustanawiania pełnomocników z urzędu nie jest nadużywana. Wręcz przeciwnie, uważam, że podejście sądu z reguły jest rygorystyczne, zarówno co do treści przedstawionych dokumentów, jak i ich mocy dowodowej – twierdzi radca prawny Mariusz Boruch z Kancelarii Radcowskiej Mariusz Boruch. Jego zdaniem decyzja o ustanowieniu pełnomocnika nie jest dla sądu łatwa. Jeśli bo
wiem zostanie podjęta w niewłaściwy sposób, może ograniczyć konstytucyjne prawo każdego obywatela do ochrony prawnej. Podobnie działalność sądów ocenia Rafał Ponichtera, który zauważa, że polski system ustanawiania pełnomocników z urzędu, choć w dużej mierze opiera się na uznaniu sędziowskim, działa dobrze.
– Co do zasady postępowanie o zwolnienie od kosztów prowadzone jest w polskich sądach bardzo rzetelnie, choć faktycznie opiera się głównie na oświadczeniach i dokumentach przedstawianych przez wnioskodawcę oraz w dużej mierze na uznaniu sędziego – wyjaśnia Rafał Ponichtera.
Sąd nie jest Duchem Świętym
Jednak i sami sędziowie mają świadomość, że część wniosków składanych przez strony zainteresowane uzyskaniem bezpłatnej opieki prawnej zawiera nieprawdziwe informacje. Ale przed sądem liczą się udowodnione fakty, a nie świadomość sędziego.
– Tam, gdzie działa człowiek, zawsze zdarzają się sytuacje, w których może dojść do składania fałszywych oświadczeń. Sąd nie jest Duchem Świętym i nie może niestety wiedzieć wszystkiego i wszystko sprawdzić. Znane są przypadki, że ktoś po zasiłek przyjeżdża do urzędu pracy luksusowym samochodem. Sądy czasem mają ograniczone pole manewru – mówi sędzia Waldemar Żurek, członek Krajowej Rady Sądownictwa. Jednakże sądy zostały wyposażone w środki kontroli prawdziwości oświadczeń. Czemu ich nie wykorzystują?
– Sąd, jeżeli nabierze wątpliwości co do rzetelności podanych danych, nie jest bezsilny. Po pierwsze może sprawdzić, czy nie został wprowadzony w błąd, przeprowadzając stosowne dochodzenie. W praktyce może podjąć wszelkie czynności, według własnego uznania, w celu sprawdzenia rzeczywistego stanu materialnego tego, na kogo padł cień podejrzenia, że złożył oświadczenie fałszywe. Po drugie sąd może osobę wyłudzającą od Skarbu Państwa nienależne jej świadczenia skazać na grzywnę – wyjaśnia Jerzy Naumann. Dodaje, że największy problem tkwi w tym, iż do absolutnej rzadkości należy stosowanie przez sędziów obydwu wymienionych instrumentów.
Niestety nie udało nam się uzyskać od Ministerstwa Sprawiedliwości informacji, jak często sądy korzystają z opisywanych uprawnień.
– Czasami zdarzają się sytuacje, że osoby składają nieprawdziwe informacje w oświadczeniach o swoim stanie majątkowym. Wtedy odbierany jest pełnomocnik bądź wnioskodawca karany jest grzywną. Z własnego doświadczenia mogę powiedzieć, że jest to jednak bardzo rzadkie. Z reguły to druga strona procesu wskazuje, że danej osobie reprezentacja z urzędu nie przysługuje i że wcale nie ma trudnej sytuacji majątkowej – mówi Marcin Łochowski, rzecznik prasowy Sądu Okręgowego Warszawa-Praga.
Praca, za którą nie ma godnej płacy
Prawnicy podkreślają również, że wynagrodzenie z urzędówek nie rekompensuje im nakładu pracy i czasu, jaki poświęcają, aby zapoznać się ze sprawą czy dotrzeć do sądu.
– Stawki określone w rozporządzeniu w sprawie opłat za czynności radców prawnych nie przystają do realiów. Powoduje to, że w przypadku prowadzenia przez radców prawnych licznych spraw z urzędu wynagrodzenie ich staje się symboliczne wobec nakładu pracy – uważa Adrian Dworzyński, wicedziekan Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie. Co więcej, jego zdaniem opisywane rozporządzenie jest wręcz niezgodne z konstytucją.
– Stawki opłat za czynności radców prawnych są bowiem tak ukształtowane, iż sąd w wielu przypadkach nie ma możliwości przyznania stronie wygrywającej zwrotu realnej wysokości wydatków poniesionych w związku ze skorzystaniem z pełnomocnika – mówi Adrian Dworzyński.
Na chętnie przyznawanych urzędówkach traci również Skarb Państwa, który przecież wypłaca wynagrodzenie pełnomocnikom.
– Znam sprawę, w której powód wytoczył 20 postępowań przeciwko 20 osobom o ponad milion złotych każde. Złożył oświadczenia o stanie majątkowym i na ich podstawie został zwolniony od kosztów. Następnie złożył 20 wniosków o ustanowienie pełnomocnika z urzędu w każdej z tych spraw, wskazując – do czego ma prawo – konkretnego adwokata. Taki adwokat z urzędu, nawet w wypadku bezdyskusyjnej przegranej powoda we wszystkich sprawach, będzie kosztował Skarb Państwa 20 razy 7,2 tys. zł, a więc 144 tys. zł. I to tylko w pierwszej instancji – oblicza mecenas Andrzej Michałowski. A wyłudzenie darmowej drogi sądowej oraz pomocy prawnej odbywa się kosztem wszystkich obywateli.
– Skarb Państwa nie ma innych kieszeni niż nasze własne. Wyłudzając zatem cokolwiek od Skarbu Państwa, de facto wyłudza się konkretne pieniądze od wszystkich obywateli, którzy na państwo łożą. Na państwo, ale nie na oszustów przecież – akcentuje Jerzy Naumann.
Odmawiając obrony z urzędu, adwokat naraża się na postępowanie dyscyplinarne
źródło: gazetaprawna.pl
Adwokat Olsztyn Klienci żądają odszkodowań za błędy prawnikówRośnie liczba wniosków o rekompensatę z tytułu błędów adwokatów i radców prawnych. Rocznie 2 3 procent prawników spotyka się z roszczeniami ze strony klientów.
czytaj dalej...Czy absolwenci prawa mogą być pełnomocnikami stron w sądzieAbsolwenci prawa nie muszą być adwokatami lub radcami prawnymi, by zarobkowo udzielać porad prawnych. To, czy mogą występować przed sądami w charakterze pełnomocnika, budzi kontrowersje
czytaj dalej...Magister prawa wyręczy przed sądem adwokataParlamentarzyści proponują, by prawnicy spoza korporacji reprezentowali strony przed sądami. Absolwenci prawa mają tylko przygotowanie teoretyczne twierdzą adwokaci i radcowie. Za błędy pełnomocników klient mógłby dochodzić odszkodowania z obowiązkowego OC.
czytaj dalej...Zawody prawnicze: Dwa egzaminy na prawnikaPlatforma Obywatelska kończy prace nad ustawą o państwowych egzaminach prawniczych, która ma doprowadzić do otwarcia zawodów radcy prawnego i adwokata. Mający podobny cel projekt autorstwa PiS jest w trakcie prac sejmowych.
czytaj dalej...Tajemnica adwokacka chroni obywatelaPosiadanie profesji adwokata wiąże się głównie z obowiązkiem dochowania tajemnicy adwokackiej i byciem niezależnym.
czytaj dalej...Notariusz nie ma nakazu pobierania wynagrodzeniaNotariusze, podobnie jak adwokaci i radcy prawni, mogą świadczyć usługi bez wynagrodzenia.
czytaj dalej...Kierowca pozwał zarządcę autostrady A-4 Katowice-KrakówAdwokat Mariusz Fras złożył w poniedziałek w katowickim sądzie pozew o naruszenie dóbr osobistych przez Stalexport Autostradę Małopolską SA (SAM) - firmę zarządzającą odcinkiem autostrady A-4 z Katowic do Krakowa.
czytaj dalej...Pełnomocnicy poświadczą kopie dokumentówAdwokaci, radcy prawni oraz doradcy podatkowi będą mogli poświadczać odpisy dokumentów składane w sądach i urzędach. Nie będą musieli tego robić notariusze.
czytaj dalej...Krakowscy adwokaci, sędziowie i prokuratorzy organizują debatę wybitnych karnistówKontrowersje wokół stosowania karnych środków zapobiegawczych, prawnokarne standardy w działalności gospodarczej, kontradyktoryjność procesu karnego - to główne tematy pierwszego Forum Karnistycznego, którego odbędzie się 1 kwietnia w Krakowie.
czytaj dalej...Coraz więcej chętnych do kościelnego unieważnienia małżeństwaZa unieważnienie sakramentu małżeństwa trzeba zapłacić od 10 do 30 tys. złotych. W ubiegłym roku w sądach diecezjalnych złożono 40 tys. wniosków. Brakuje adwokatów mogących przed nimi występować
czytaj dalej...UE harmonizuje prawo dostępu do adwokataUE harmonizuje prawo dostępu do adwokata
Rada UE przyjęła dziś dyrektywę w sprawie prawa dostępu do adwokata w postępowaniu karnym. Kraje UE będą miały 3 lata na wydanie
niezbędnych przepisów implementacyjnych.
Dyrektywa przewiduje między innymi:
– prawo dostępu do adwokata dla podejrzanych i oskarżonych (kiedy i na jakich warunkach);
– zasadę poufności komunikacji między adwokatem i podejrzanym lub oskarżonym;
– prawo podejrzanego lub oskarżonego do powiadomienia osoby trzeciej o swoim zatrzymaniu;
– prawo podejrzanego lub oskarżonego, który został zatrzymany, do komunikowania się z osobami trzecimi oraz organami konsularnymi
swojego kraju;
– możliwość tymczasowego odstąpienia od niektórych praw w wyjątkowych okolicznościach i wyłącznie na ściśle określonych warunkach;
– prawo osób, których dotyczy wniosek o wydanie europejskiego nakazu aresztowania, do dostępu do adwokata w państwie wykonującym
nakaz i do wyznaczenia adwokata w państwie wydającym nakaz.
Dyrektywa stanowi część planu działań w sprawie praw karnoproceduralnych, uzgodnionego przez Radę UE w listopadzie 2009 r.,
który określa szereg propozycji zmierzających do ustanowienia wspólnych minimalnych standardów w zakresie praw osób podejrzanych
i oskarżonych w postępowaniu karnym.
W zakresie owego planu działań, Radzie UE i Parlamentowi Europejskiemu udało się dotychczas uchwalić dwie regulacje: dyrektywę
2010/64/UE w sprawie prawa do tłumaczenia ustnego i tłumaczenia pisemnego w postępowaniu karnym oraz dyrektywę 2012/13/UE
sprawie prawa do informacji w postępowaniu karnym.
Opracowanie: Rafał Bujalski, RPE WKP
Źródło: http://www.consilium.europa.eu, stan z dnia 7 października 2013 r.
Data publikacji:
7 października 2013 r.
czytaj dalej..."Wieczny student zostanie bez szans na alimenty"Rozmowa z adwokatem MAŁGORZATĄ SUPERĄ - Do ustalenia wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego zawsze potrzebny jest wyrok sądu. Tylko on pozwala na zaniechanie egzekucji alimentów.
czytaj dalej...Pokrzywdzonych będą reprezentować radcyPełnomocnikami stron w sprawach karnych będą także radcowie prawni. Adwokaci będą mieli monopol tylko na reprezentowanie oskarżonych.
czytaj dalej...Adwokaci nie będą sądzeni przez kolegówAdwokackie sądy dyscyplinarne uniezależnią się od struktury Izb. Adwokaci nie będą już rozpatrywać skarg na kolegów pracujących w tym samym okręgu.
czytaj dalej...Międzynarodowe organizacje sprzeciwiają się zmianom w polskich egzaminach prawniczychFederacja Adwokatur Europejskich (FBE) jest zaniepokojona polskimi zmianami w przepisach o zawodach prawniczych, wprowadzających możliwość funkcjonowania niezrzeszonych w korporacjach "doradców prawnych". Rezolucję FBE uchwaliła kilka dni temu w Madrycie.
czytaj dalej...Zawody prawnicze: Radcowie bliżej adwokatówOd 8 czerwca w sprawach karnych radcowie będą mogli reprezentować również osoby fizyczne. Samorząd radcowski chce, by wszyscy prawnicy prowadzący kancelarie mogli być obrońcami. Adwokaci i radcowie prawni przygotowali projekt wspólnego kodeksu etyki zawodowej.
czytaj dalej...Wybory sędziów do TK: kluby poselskie zgłosiły dwóch kandydatówAdwokat Kazimierz Barczyk i profesor Krystyna Pawłowicz są kandydatami na sędziego Trybunału Konstytucyjnego zgłoszonymi przez kluby poselskie.
czytaj dalej...Jeśli firmy nie stać na adwokata, dostanie go z urzęduPrzedsiębiorca, który nie ma pieniędzy na wynagrodzenie adwokata albo radcy prawnego, może domagać się przyznania pełnomocnika do reprezentowania go przed sądem.
czytaj dalej...Adwokaci przeciw połączeniu z radcami prawnymiNajcięższe argumenty: niekonstytucyjności i niecelowości, wytaczają adwokaci przeciw planowi likwidacji odrębnych samorządów adwokackiego i radców prawnych, a w to miejsce powołania nowej adwokatury, czego chce resort sprawiedliwości. Radcowie (a jest ich trzy razy więcej niż adwokatów), nie są przeciw, ale też mają uwagi.
czytaj dalej...Nowe przepisy w Unii zapewniające prawo do kontaktu z adwokatemNowe przepisy w Unii zapewniające prawo do kontaktu z adwokatem
Unia wzmacnia prawa procesowe osób podejrzanych oraz osób oskarżonych w postępowaniu karnym. Nowe przepisy są częścią środków,
realizowanych w ramach harmonogramu działań UE w przestrzeni sprawiedliwości, wolności i bezpieczeństwa na okres 2010-2014,
obejmujących dyrektywę 2010/64/UE w sprawie prawa do tłumaczenia ustnego i tłumaczenia pisemnego oraz dyrektywę 2012/13/UE w sprawie prawa do informacji.
Dyrektywa 2013/48/UE ustanawia normy minimalne dotyczące praw podejrzanych i oskarżonych w postępowaniu karnym oraz osób objętych postępowaniem
dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania na mocy decyzji ramowej 2002/584/WSiSW w zakresie dostępu do adwokata, do poinformowania
osoby trzeciej o pozbawieniu wolności i do porozumiewania się z osobami trzecimi i organami konsularnymi w czasie pozbawienia
wolności.
Dyrektywę stosuje się do podejrzanych lub oskarżonych w postępowaniu karnym od chwili poinformowania ich przez właściwe organy
państwa członkowskiego, za pomocą oficjalnego powiadomienia lub w inny sposób, o tym, że są podejrzani lub oskarżeni o popełnienie
przestępstwa, niezależnie od tego, czy zostali pozbawieni wolności. Dyrektywa ma zastosowanie do czasu zakończenia postępowania.
Dyrektywa 2013/48/UE w sprawie prawa dostępu do adwokata w postępowaniu karnym i w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu
aresztowania oraz w sprawie prawa do poinformowania osoby trzeciej o pozbawieniu wolności i prawa do porozumiewania się z
osobami trzecimi i organami konsularnymi w czasie pozbawienia wolności została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej
serii L 2013 nr 294 s. 1 z dnia 6 listopada 2013 r. Dyrektywa wchodzi w życie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu. Państwa
członkowskie mają obowiązek wprowadzić w życie przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania niniejszej
dyrektywy w terminie do dnia 27 listopada 2016 r.
Rafał Bułach, RPE WK
Data publikacji:
6 listopada 2013 r.
czytaj dalej...Hołd NRA dla zmarłych w katastrofie adwokatów Adwokatura polska utraciła swoich najznamienitszych reprezentantów - napisała o zmarłych w katastrofie prezydenckiego samolotu adwokatach Naczelna Rada Adwokacka.
czytaj dalej...Koszty dojazdu adwokata na widzenie to niezbędne wydatkiObrońca z urzędu nie musi się zwracać do sądu o zezwolenie na poniesienie określonych wydatków.
czytaj dalej...Rzecznik patentowy w jednej spółce z adwokatemRzecznicy patentowi będą mogli prowadzić kancelarie we wszystkich dopuszczalnych prawem formach, w tym również w spółce komandytowo-akcyjnej i spółce akcyjnej.
czytaj dalej...Andrzej Zwara nowym prezesem Naczelnej Rady AdwokackiejO czytelne sposoby sprawdzania wiedzy w czasie aplikacji i odbudowę instytucji adwokata patrona zaapelował podczas Krajowego Zjazdu Adwokatury minister sprawiedliwości Krzysztof Kwiatkowski.
czytaj dalej..."Podział na adwokatów i radców prawnych jest sztuczny"Maciej Bobrowicz - Radca prawny najlepiej i najszybciej potrafi zareagować na wszelkie problemy prawne dotykające firmę. Dotyczy to także problemów natury karnej. Oczywiste jest więc, że to on będzie najskuteczniej reprezentować przedsiębiorcę przed sądem.
czytaj dalej...