SN: Choć pouczenie o apelacji błędne, termin do jej złożenia ucieka
Sąd musi pouczyć osobę niemającą adwokata o możliwości, terminie i sposobie zaskarżenia wyroku. Ale nawet jeśli tego nie zrobi albo pouczy błędnie, termin do zaskarżenie biegnie tak samo, jak przy pouczeniu prawidłowym - uznał we wtorek Sąd Najwyższy.
Sąd Najwyższy (SN) podjął taką uchwałę w składzie szczególnym, bo połączonych Izb: Cywilnej oraz Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych. Jest ona odpowiedzią na pytanie prawne pierwszego prezesa SN.
Pierwszy prezes SN chciał wyjaśnienia, czy jeśli strona postępowania nie ma fachowego pełnomocnika, to brak pouczenia lub błędne pouczenie przez sąd o dopuszczalności, terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia powoduje, że termin ten w ogóle nie rozpoczyna biegu. Słowem, czy można kwestionować werdykt bez względu na czas, jaki upłynął od jego wydania.
Powodem postawienia tego pytania były rozbieżności w orzecznictwie samego Sądu Najwyższego
Środki zaskarżenia w sprawach cywilnych to przede wszystkim apelacja, zażalenie (na postanowienia o charakterze proceduralnym), skarga kasacyjna od orzeczeń wydanych w II instancji, zarzuty od nakazu zapłaty wydanego w I instancji w postępowaniu nakazowym, sprzeciw od nakazu zapłaty wydanego w I instancji w postępowaniu upominawczym, sprzeciw od wyroku zaocznego.
Pouczeń dotyczy sporo przepisów kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.). Niektóre wskazują szczegółowo, co pouczenie ma zawierać. Do najważniejszych z nich należy art. 327 (k.p.c.) Nakazuje on, by sąd udzielił wskazówek stronie działającej bez adwokata, radcy prawnego, rzecznika patentowego, a obecnej przy ogłaszaniu wyroku. Sąd powinien pouczyć stronę o sposobie i terminie wniesienia środka zaskarżenia. Gdy dany środek może wnieść tylko fachowy pełnomocnik (np. skargę kasacyjną), sąd musi pouczyć również i o tym.
Powstało pytanie co w sytuacji, gdy sąd tego nie zrobił albo pouczenie było błędne lub niepełne (np. brak było informacji o obowiązku wniesienia opłaty sądowej). Pytanie to jest istotne zwłaszcza, gdy z tego powodu strona nie zaskarżyła niekorzystnego dla niej werdyktu, albo środek zaskarżenia wniosła po terminie.
Nie było co do tego zgody także w SN, a chodzi tu o kwestie fundamentalne: zasadę zaufania obywatela do państwa i jego organów oraz konstytucyjne prawo do sądu.
W uchwale z 16 maja 2007 r. (sygn. III CZP 34/07) SN stwierdził, że brak pouczenia lub błędne pouczenie nie uzasadnia rozpatrzenia środka zaskarżenia złożonego po terminie. Stanowi jednak niewątpliwie podstawę do uwzględnienia wniosku strony o przywrócenie terminu do jego wniesienia.
Podobne stanowisko zajął SN w wielu innych orzeczeniach. Przemawia za nim głównie fakt, że terminy do zaskarżania orzeczeń sądowych mają bezpośrednie oparcie w ustawie (w k.p.c.) i rozpoczynają swój bieg automatycznie.
Jednak są także orzeczenia, w których SN zaprezentował odmienny pogląd
W uzasadnieniu jednego z nich stwierdził wręcz, że jeśli na posiedzeniu niejawnym sąd wydał postanowienia kończące postępowanie i nie pouczył strony o możliwości, terminie i sposobie jego zaskarżenia (chodziło o kasację), to termin do zaskarżenia w ogóle nie rozpoczyna biegu. Słowem sąd musi rozpatrzyć środek zaskarżenia bez względu na to, jaki czas upłynął od wydania kwestionowanego werdyktu (postanowienie SN z 15 maja 1997 r., sygn. I PZ 18/97).
Ta linia orzecznicza ma zakotwiczenie w uchwale z 6 marca 1972 r. (sygn. III CZP 27/71) podjętej w składzie połączonych Izb: Cywilnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. SN uznał w niej m.in., że jeśli pouczenie było błędne, środek odwoławczy nie może być odrzucony z powodu wniesienia go po terminie.
Z poglądem tym nie zgodzili się sędziowie obu Izb we wtorkowej uchwale (sygn. III CZP 38/11). Sąd Najwyższy zdecydował w niej, że brak pouczenia lub błędne pouczenie strony (uczestnika) postępowania działającego bez fachowego pełnomocnika o dopuszczalności, terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia nie ma wpływu na rozpoczęcie biegu terminu do wniesienia tego środka.
Takie uchybienie sądu będzie natomiast niewątpliwe podstawą do przywrócenia tego terminu.
źródło: gazetaprawna.pl
Adwokat Olsztyn "Używanie wulgaryzmów kompromituje adwokata"PIOTR KRUSZYŃSKI - Kara, jaką ewentualnie poniesie Dubieniecki za swoje zachowanie, zostanie orzeczona przez niezawisły sąd dyscyplinarny samorządu adwokackiego. Ma on w świetle przepisów prawa taką samą pozycję jak sąd powszechny.
czytaj dalej...Jeśli firmy nie stać na adwokata, dostanie go z urzęduPrzedsiębiorca, który nie ma pieniędzy na wynagrodzenie adwokata albo radcy prawnego, może domagać się przyznania pełnomocnika do reprezentowania go przed sądem.
czytaj dalej...Sąd powinien znać umowę oskarżyciela posiłkowego z adwokatemOskarżyciel posiłkowy ma obowiązek udokumentować koszty, jakie poniósł na pełnomocnika z wyboru. W tym celu powinien przedstawić sądowi umowę łączącą go z adwokatem.
czytaj dalej...Komentarz redakcji: Granice nadzoruTrybunał Konstytucyjny potwierdził, że w sprawie prawa do obrony nie będzie szedł na żadne kompromisy. Minister sprawiedliwości nie będzie mógł więc ingerować w postępowanie dyscyplinarne adwokatów bez ograniczeń.
czytaj dalej...Dzień Bezpłatnych Porad Prawnych: 13 tys. osób skorzystało z pomocy adwokatówOkoło 13 tys. osób, m.in. w trudnej sytuacji materialnej i rodzinnej, skorzystało w sobotę z pomocy prawnej w ramach zorganizowanego po raz czwarty Dnia Bezpłatnych Porad Adwokackich - podała Naczelna Rada Adwokacka.
czytaj dalej...Adwokat z urzędu dla pracodawcyNie każdego pracodawcę stać na obsługę prawną. Zdarza się, że będąc pozwanym lub powodem w skomplikowanej sprawie, pracodawcy będący osobami fizycznymi nie są w stanie samodzielnie bronić swoich spraw przed sądem.
czytaj dalej...Aplikacje ruszają bez programu szkoleńAdwokaci i radcowie prawni chcą, by aplikanci uczestniczyli w praktykach sądowych. Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury nie zawarła porozumienia z samorządami. Praktyki sądowe nadal będą obowiązkowe dla osób odbywających aplikację notarialną.
czytaj dalej..."Dobrowolna rekomendacja nie zastąpi ustawy"Rozmawiamy z ANNĄ NOWAKOWSKĄ, wspólnikiem w firmie Małkowski Matczuk Wieczorek Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych - Do 1 listopada banki powinny zadeklarować przyjęcie rekomendacji dobrych praktyk Związku Banków Polskich. Czy to wystarczy, żeby zapewnić dobrą ochronę klientów?
czytaj dalej...Międzynarodowe organizacje sprzeciwiają się zmianom w polskich egzaminach prawniczychFederacja Adwokatur Europejskich (FBE) jest zaniepokojona polskimi zmianami w przepisach o zawodach prawniczych, wprowadzających możliwość funkcjonowania niezrzeszonych w korporacjach "doradców prawnych". Rezolucję FBE uchwaliła kilka dni temu w Madrycie.
czytaj dalej..."Nowe ustawa prasowe musi uregulować status prawny blogów"Rozmowa z Markiem Gruchalskim, prawnikiem w kancelarii radców prawnych i adwokatów Nowakowski i Wspólnicy - Czy prawo prasowe jasno statuuje prawo dziennikarza do zachowania swojej anonimowości?
czytaj dalej...Kto będzie mógł domagać się adwokata z urzęduUstanowienia adwokata albo radcy prawnego z urzędu będzie mogła domagać się osoba fizyczna, która nie została zwolniona od kosztów sądowych, ale złożyła oświadczenie o tym, że nie jest w stanie pokryć kosztów ich wynagrodzenia.
czytaj dalej...Zwara: Zasady adwokatury w nowych czasachPraca adwokata podlega zmianom nie tylko ze względu na ciągłe nowelizacje przepisów. Również sam rynek prawniczy zmienia się w ostatnich latach w szybkim tempie. Dlatego samorząd adwokacki szykuje zmiany przepisów wewnętrznych adwokatury. Priorytetem jest nowelizacja kodeksu etyki adwokackiej, mająca na celu dostosowanie obecnego kodeksu do zmian, jakie w ostatnich latach zaszły w świecie, a także w profesji adwokackiej.
czytaj dalej...Notariusz nie ma nakazu pobierania wynagrodzeniaNotariusze, podobnie jak adwokaci i radcy prawni, mogą świadczyć usługi bez wynagrodzenia.
czytaj dalej...MS: sądownictwo dyscyplinarne zawodów prawniczych wymaga zmianOrganizacja sądownictwa dyscyplinarnego w zawodach prawniczych, m.in. adwokatów i radców prawnych wymaga zmian; zasadne byłoby przeniesienie jednej instancji tych postępowań do sądów powszechnych - uważa wiceminister sprawiedliwości Michał Królikowski.
czytaj dalej...Aplikacje prawnicze: na egzamin adwokacki jednak bez laptopaOsoby przystępujące do egzaminów końcowych uprawniających do wykonywania zawodu adwokata, radcy prawnego lub notariusza będą mogły korzystać z ustaw i innych aktów prawnych, a nawet przygotowanych przez organizatorów komputerów stacjonarnych.
czytaj dalej...Mniej prawników decyduje się na zawód sędziegoCoraz mniej prokuratorów i adwokatów decyduje się na zawód sędziego. Najwięcej osób rekrutuje się do tego zawodu spośród referendarzy i asystentów. Likwidacja asesury zmniejsza kompetencja przyszłych sędziów.
czytaj dalej...Adwokat znajdzie zastępcę procesowego w interneciePrzy kolizji terminów sądowych prawnik może znaleźć zastępstwo w internecie. Internetowy portal służy także aplikantom, którzy za jego pomocą mogą znaleźć patrona i dodatkową pracę.
czytaj dalej...Trwa spór o pieniądze na adwokata dla ubogichPrace nad ostatecznym kształtem ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej są blokowane przez Ministerstwo Pracy i Ministerstwo Finansów. Spór dotyczy kosztów wdrożenia ustawy.
czytaj dalej...Poseł PO chce zrównać w roli pełnomocników absolwentów prawa z adwokatamiPoseł PO Jacek Żalek przygotowuje projekt ustawy o świadczeniu czynności prawnych, która umożliwia - w sprawach cywilnych - absolwentom studiów prawniczych występowanie w roli pełnomocników stron na równi z adwokatami lub radcami.
czytaj dalej...18 października TK zbada konstytucyjność kodeksów korporacyjnych18 października Trybunał Konstytucyjny zbada, czy przepisy, nakładające m.in. na adwokatów, radców prawnych, lekarzy obowiązek przynależności do samorządu zawodowego, są zgodne z konstytucją.
czytaj dalej...Adwokaci będą współpracować z radcami nad reformą zawodów prawniczychAdwokaci będą współpracować z radcami prawnymi w przygotowaniu nowego projektu reformy zawodów prawniczych - to decyzja zakończonego dziś Nadzwyczajnego Zjazdu Adwokatury. Są oni przeciw łączeniu się z radcami prawnymi wbrew woli obu samorządów zawodowych.
czytaj dalej...Adwokat uwierzytelni odpis swojego pełnomocnictwaPoświadczona przez adwokata kopia dokumentu i uwierzytelniony przez niego odpis pełnomocnictwa będą miały moc urzędowego dokumentu. W razie wątpliwości sąd będzie mógł zażądać przedłożenia oryginału.
czytaj dalej...Ministerstwo Sprawiedliwości planuje połączenie zawodów adwokata i radcy prawnegoNa przełomie 2011 i 2012 r. ma rozpocząć działalność nowy samorząd adwokacki, powstały w wyniku planowanego połączenia zawodów adwokata i radcy prawnego - wynika z planów ministerstwa sprawiedliwości. Założenia do projektu ustawy o zawodzie adwokata, przewidującego nową organizację adwokatury, są obecnie konsultowane m.in. ze środowiskami prawniczymi.
czytaj dalej...Swobodny przepływ prawników między zawodami usprawni sądownictwoW chwili obecnej nie ma rzeczywistej potrzeby ani woli połączenia adwokatów i radców w jeden samorząd, a liczba adwokatów i radców prawnych, która sięga 37 500, zapewnia dostęp do pomocy prawnej na poziomie równorzędnym do innych krajów europejskich.
czytaj dalej...Adwokatura zaskarżyła do TK likwidację ustnych egzaminów adwokackichNaczelna Rada Adwokacka zaskarżyła do Trybunału Konstytucyjnego zmiany w Prawie o adwokaturze, na mocy których zlikwidowano ustną część egzaminu adwokackiego i ułatwiono dostęp do zawodu doktorom nauk prawnych bez aplikacji i egzaminu. Zdaniem NRA zmiany godzą w interesy obywateli oraz w uprawnienie samorządu adwokackiego do sprawowania pieczy nad zawodem.
czytaj dalej...