Adwokat z urzędu nie tylko dla ubogich
Instytucja pełnomocnika z urzędu uległa wypaczeniu. Prawnicy biją na alarm: osoby wnioskujące o ten przywilej kłamią w oświadczeniach.
Osoby, których nie stać na pokrycie wydatków związanych z wynagrodzeniem fachowego pełnomocnika, mogą starać się o przyznanie adwokata czy radcy prawnego z urzędu. W tym celu muszą złożyć sądowi oświadczenie o swoim stanie majątkowym i rodzinnym.
– Jest rzeczą nagminną, by nie powiedzieć prawdziwą plagą, fałszowanie danych wpisywanych do oświadczenia. To głównie skutek lekceważącego stosunku wielu obywateli do prawa, a także bardzo poluzowane poczucie moralnego obowiązku mówienia prawdy – mówi adwokat Jerzy Naumann.
Kto może się starać o pełnomocnika
Zwolnienia od kosztów sądowych, jak i ustanowienia pełnomocnika z urzędu może się domagać osoba fizyczna, która wykaże, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
– W doktrynie i orzecznictwie wskazuje się, że zwolnienie od kosztów sądowych jest instytucją o charakterze wyjątkowym, stworzoną z myślą o osobach ubogich, dla których przeszkodą w dochodzeniu praw na drodze sądowej jest trudna sytuacja majątkowa – wyjaśnia radca prawny Rafał Ponichtera z ARVE Kancelarii Radcy Prawnego Rafała Ponichtery. Winą za nadużywanie tej wyjątkowej instytucji obarcza się podmioty wydające decyzje o przyznaniu pełnomocnika – czyli sądy. Zdaniem praktyków sędziowie zbyt mało czasu poświęcają na rzetelną analizę wniosków i nie próbują dokładnie poznać sytuacji materialnej wnioskodawców.
– W praktyce najczęściej decyzje o przyznaniu pełnomocnika podejmuje się na posiedzeniach niejawnych. Sucha analiza pisemnych wniosków może być jednak zawodna. Może w razie wątpliwości sędziowie powinni podejmować takie decyzje po wysłuchaniu strony? – proponuje adwokat Andrzej Michałowski, członek Naczelnej Rady Adwokackiej.
Dodaje przy tym, że czasami wystarczy po prostu bezpośredni kontakt z wnioskodawcą, by nabrać wątpliwości, czy rzeczywiście nie stać go na wynajęcie pełnomocnika.
– Bezpośredni kontakt ujawni prawdziwą potrzebę i odsłoni cwaniactwo. Zajmie to więcej czasu, ale może warto, zwłaszcza że pośpiech może być kosztowny – mówi dalej Andrzej Michałowski.
Biedny klient na nartach w Dolomitach
Prawnicy mogą długo opowiadać o wypadkach, kiedy przyszło im bronić osobę, która na reprezentację urzędową nie zasługiwała.
– Byłam adwokatem ustanowionym z urzędu w sprawie rozwodowej. Podczas składania pism do sądu zauważyłam, że nie mam jednego z potrzebnych zaświadczeń. Gdy zadzwoniłam do klientki z prośbą, aby mi je dostarczyła, usłyszałam, że teraz na pewno go nie dostanę, bo klientka przebywa na nartach w Dolomitach i wraca za trzy tygodnie – wspomina pani Martyna, adwokat z Warszawy. Podobne doświadczenia ma adwokat Dawid Rapkiewicz z kancelarii Salans, który na potwierdzenie opinii, że sądy zbyt pobieżnie badają wnioski o przyznanie pełnomocników z urzędu, przedstawił nam dwa przykłady.
– Spotkałem się z sytuacją, kiedy to w sprawie karnej oskarżony miał kolejno dwóch obrońców z wyboru, którzy mu z różnych przyczyn nie odpowiadali. W końcu postanowił złożyć wniosek o przyznanie obrońcy z urzędu. Zastanawiające, że wniosek ten został pozytywnie rozpatrzony przez sąd. Ciężko sobie bowiem wyobrazić, że najpierw strona posiada środki aż na dwóch pełnomocników z wyboru, a następnie wszystkie je traci i przyznawany jest jej pełnomocnik z urzędu – opowiada mecenas.
– W innej ze spraw, w których uczestniczyłem, sąd wyznaczył pełnomocnika z urzędu, pomimo że strona miała już pełnomocnika z wyboru – opisuje Dawid Rapkiewicz.
Adwokat nie może działać na niekorzyść
Co gorsza, w sytuacji gdy adwokat lub radca prawny poweźmie wątpliwość, czy aby na pewno reprezentuje osobę ubogą, nie może nic z tym zrobić.
– Adwokat, który jest ustanowiony pełnomocnikiem z urzędu, nie może działać na niekorzyść klienta, nawet jeżeli obserwuje nadużywanie prawa ubogich. Odmienne zachowania bywały piętnowane dyscyplinarnie – wyjaśnia Andrzej Michałowski.
Wśród praktyków znajdują się jednak i tacy, których zdaniem wnioski o przyznanie pełnomocników z urzędu podlegają szczegółowej weryfikacji.
– W mojej ocenie instytucja ustanawiania pełnomocników z urzędu nie jest nadużywana. Wręcz przeciwnie, uważam, że podejście sądu z reguły jest rygorystyczne, zarówno co do treści przedstawionych dokumentów, jak i ich mocy dowodowej – twierdzi radca prawny Mariusz Boruch z Kancelarii Radcowskiej Mariusz Boruch. Jego zdaniem decyzja o ustanowieniu pełnomocnika nie jest dla sądu łatwa. Jeśli bo
wiem zostanie podjęta w niewłaściwy sposób, może ograniczyć konstytucyjne prawo każdego obywatela do ochrony prawnej. Podobnie działalność sądów ocenia Rafał Ponichtera, który zauważa, że polski system ustanawiania pełnomocników z urzędu, choć w dużej mierze opiera się na uznaniu sędziowskim, działa dobrze.
– Co do zasady postępowanie o zwolnienie od kosztów prowadzone jest w polskich sądach bardzo rzetelnie, choć faktycznie opiera się głównie na oświadczeniach i dokumentach przedstawianych przez wnioskodawcę oraz w dużej mierze na uznaniu sędziego – wyjaśnia Rafał Ponichtera.
Sąd nie jest Duchem Świętym
Jednak i sami sędziowie mają świadomość, że część wniosków składanych przez strony zainteresowane uzyskaniem bezpłatnej opieki prawnej zawiera nieprawdziwe informacje. Ale przed sądem liczą się udowodnione fakty, a nie świadomość sędziego.
– Tam, gdzie działa człowiek, zawsze zdarzają się sytuacje, w których może dojść do składania fałszywych oświadczeń. Sąd nie jest Duchem Świętym i nie może niestety wiedzieć wszystkiego i wszystko sprawdzić. Znane są przypadki, że ktoś po zasiłek przyjeżdża do urzędu pracy luksusowym samochodem. Sądy czasem mają ograniczone pole manewru – mówi sędzia Waldemar Żurek, członek Krajowej Rady Sądownictwa. Jednakże sądy zostały wyposażone w środki kontroli prawdziwości oświadczeń. Czemu ich nie wykorzystują?
– Sąd, jeżeli nabierze wątpliwości co do rzetelności podanych danych, nie jest bezsilny. Po pierwsze może sprawdzić, czy nie został wprowadzony w błąd, przeprowadzając stosowne dochodzenie. W praktyce może podjąć wszelkie czynności, według własnego uznania, w celu sprawdzenia rzeczywistego stanu materialnego tego, na kogo padł cień podejrzenia, że złożył oświadczenie fałszywe. Po drugie sąd może osobę wyłudzającą od Skarbu Państwa nienależne jej świadczenia skazać na grzywnę – wyjaśnia Jerzy Naumann. Dodaje, że największy problem tkwi w tym, iż do absolutnej rzadkości należy stosowanie przez sędziów obydwu wymienionych instrumentów.
Niestety nie udało nam się uzyskać od Ministerstwa Sprawiedliwości informacji, jak często sądy korzystają z opisywanych uprawnień.
– Czasami zdarzają się sytuacje, że osoby składają nieprawdziwe informacje w oświadczeniach o swoim stanie majątkowym. Wtedy odbierany jest pełnomocnik bądź wnioskodawca karany jest grzywną. Z własnego doświadczenia mogę powiedzieć, że jest to jednak bardzo rzadkie. Z reguły to druga strona procesu wskazuje, że danej osobie reprezentacja z urzędu nie przysługuje i że wcale nie ma trudnej sytuacji majątkowej – mówi Marcin Łochowski, rzecznik prasowy Sądu Okręgowego Warszawa-Praga.
Praca, za którą nie ma godnej płacy
Prawnicy podkreślają również, że wynagrodzenie z urzędówek nie rekompensuje im nakładu pracy i czasu, jaki poświęcają, aby zapoznać się ze sprawą czy dotrzeć do sądu.
– Stawki określone w rozporządzeniu w sprawie opłat za czynności radców prawnych nie przystają do realiów. Powoduje to, że w przypadku prowadzenia przez radców prawnych licznych spraw z urzędu wynagrodzenie ich staje się symboliczne wobec nakładu pracy – uważa Adrian Dworzyński, wicedziekan Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie. Co więcej, jego zdaniem opisywane rozporządzenie jest wręcz niezgodne z konstytucją.
– Stawki opłat za czynności radców prawnych są bowiem tak ukształtowane, iż sąd w wielu przypadkach nie ma możliwości przyznania stronie wygrywającej zwrotu realnej wysokości wydatków poniesionych w związku ze skorzystaniem z pełnomocnika – mówi Adrian Dworzyński.
Na chętnie przyznawanych urzędówkach traci również Skarb Państwa, który przecież wypłaca wynagrodzenie pełnomocnikom.
– Znam sprawę, w której powód wytoczył 20 postępowań przeciwko 20 osobom o ponad milion złotych każde. Złożył oświadczenia o stanie majątkowym i na ich podstawie został zwolniony od kosztów. Następnie złożył 20 wniosków o ustanowienie pełnomocnika z urzędu w każdej z tych spraw, wskazując – do czego ma prawo – konkretnego adwokata. Taki adwokat z urzędu, nawet w wypadku bezdyskusyjnej przegranej powoda we wszystkich sprawach, będzie kosztował Skarb Państwa 20 razy 7,2 tys. zł, a więc 144 tys. zł. I to tylko w pierwszej instancji – oblicza mecenas Andrzej Michałowski. A wyłudzenie darmowej drogi sądowej oraz pomocy prawnej odbywa się kosztem wszystkich obywateli.
– Skarb Państwa nie ma innych kieszeni niż nasze własne. Wyłudzając zatem cokolwiek od Skarbu Państwa, de facto wyłudza się konkretne pieniądze od wszystkich obywateli, którzy na państwo łożą. Na państwo, ale nie na oszustów przecież – akcentuje Jerzy Naumann.
Odmawiając obrony z urzędu, adwokat naraża się na postępowanie dyscyplinarne
źródło: gazetaprawna.pl
Adwokat Olsztyn Nowe przepisy w Unii zapewniające prawo do kontaktu z adwokatemNowe przepisy w Unii zapewniające prawo do kontaktu z adwokatem
Unia wzmacnia prawa procesowe osób podejrzanych oraz osób oskarżonych w postępowaniu karnym. Nowe przepisy są częścią środków,
realizowanych w ramach harmonogramu działań UE w przestrzeni sprawiedliwości, wolności i bezpieczeństwa na okres 2010-2014,
obejmujących dyrektywę 2010/64/UE w sprawie prawa do tłumaczenia ustnego i tłumaczenia pisemnego oraz dyrektywę 2012/13/UE w sprawie prawa do informacji.
Dyrektywa 2013/48/UE ustanawia normy minimalne dotyczące praw podejrzanych i oskarżonych w postępowaniu karnym oraz osób objętych postępowaniem
dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania na mocy decyzji ramowej 2002/584/WSiSW w zakresie dostępu do adwokata, do poinformowania
osoby trzeciej o pozbawieniu wolności i do porozumiewania się z osobami trzecimi i organami konsularnymi w czasie pozbawienia
wolności.
Dyrektywę stosuje się do podejrzanych lub oskarżonych w postępowaniu karnym od chwili poinformowania ich przez właściwe organy
państwa członkowskiego, za pomocą oficjalnego powiadomienia lub w inny sposób, o tym, że są podejrzani lub oskarżeni o popełnienie
przestępstwa, niezależnie od tego, czy zostali pozbawieni wolności. Dyrektywa ma zastosowanie do czasu zakończenia postępowania.
Dyrektywa 2013/48/UE w sprawie prawa dostępu do adwokata w postępowaniu karnym i w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu
aresztowania oraz w sprawie prawa do poinformowania osoby trzeciej o pozbawieniu wolności i prawa do porozumiewania się z
osobami trzecimi i organami konsularnymi w czasie pozbawienia wolności została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej
serii L 2013 nr 294 s. 1 z dnia 6 listopada 2013 r. Dyrektywa wchodzi w życie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu. Państwa
członkowskie mają obowiązek wprowadzić w życie przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania niniejszej
dyrektywy w terminie do dnia 27 listopada 2016 r.
Rafał Bułach, RPE WK
Data publikacji:
6 listopada 2013 r.
czytaj dalej...Odpowiedzialność dyscyplinarna adwokatów i radców prawnych: Mniej nadzoru ministerstwaZMIANA PRAWA - Minister sprawiedliwości zachowa wyłącznie kompetencję do wydania polecenia wszczęcia dochodzenia przeciwko konkretnemu adwokatowi, radcy prawnemu lub aplikantowi.
czytaj dalej...Maleją szanse na połączenie adwokatów i radcówAdwokaci są zdecydowanie przeciwni połączeniu zawodów prawniczych. Wbrew oczekiwaniom za zjednoczeniem nie opowiedział się jednoznacznie również Nadzwyczajny Krajowy Zjazd Radców Prawnych.
czytaj dalej...BEZPŁATNE SZKOLENIE – Planowane zmiany w podatkach od 1 stycznia 2014 rokuFirma szkoleniowa LOFT Consulting wraz z Kancelarią „Gach, Hulist, Mizińska, Wawer – Adwokaci i Radcowie Prawni” mają zaszczyt zaprosić Państwa na cykl szkoleń „Przedsiębiorca i prawo” w ramach, którego będą poruszane istotne dla przedsiębiorców zagadnienia prawne i podatkowe. Zapraszamy na inauguracyjne – bezpłatne szkolenie 18 września 2013 r. Planowane zmiany w podatkach od 1 [...]
czytaj dalej...Coraz większa liczba skarg na adwokatów i radcówW ocenie prawników - adwokatów i radców prawnych - zwiększa się liczba skarg składanych w samorządach zawodowych na przedstawicieli tych profesji. Wzrost ten, ich zdaniem, należy jednak wiązać ze zwiększeniem liczebności obu zawodów i lepszą świadomością prawną społeczeństwa.
czytaj dalej...Kazimierz Barczyk i Krystyna Pawłowicz kandydatami na sędziego TKKazimierz Barczyk - sędzia Trybunału Stanu, b. poseł, krakowski samorządowiec i adwokat to kandydat PO do Trybunału Konstytucyjnego. PiS chce zgłosić sędzię TS prof. Krystynę Pawłowicz. SLD nikogo nie zgłosi, bo uznało, że ich kandydat nie przejdzie w głosowaniu. PSL poprze rekomendowanego przez PO Barczyka.
czytaj dalej...Polka wiceszefową europejskiej rady adwokaturMaria Ślązak została wybrana na wiceprezydenta Rady Adwokatur i Stowarzyszeń Prawniczych Europy (CCBE). Jest pierwszą osobą z Polski w kierownictwie największej europejskiej organizacji prawników, zrzeszającej około miliona osób.
czytaj dalej...Adwokatura prosi Seremeta o wyjaśnienia ws. przesłuchań mecenasówO wyjaśnienie i analizę przypadków wzywania adwokatów na przesłuchania w sprawach, w których pełnili oni funkcje obrońcy, zaapelował do prokuratora generalnego Andrzeja Seremeta prezes adwokatury mec. Andrzej Zwara. Prokuratura Generalna analizuje ten problem.
czytaj dalej...Komentarz redakcji: Lęki prawnikówProtesty adwokatów i radców przeciwko łączeniu zawodów przypominają trochę walkę z wiatrakami. Zrozumieli to już znacznie wcześniej prawnicy we Francji, Niemczech.
czytaj dalej...Brakuje pieniędzy na aplikacjeWpis na listę aplikantów nie jest uzależniony od znalezienia patrona. Adwokaci chcą wykorzystać unijne środki do szkolenia aplikantów. Ministerstwo nie zamierza pomóc samorządom w organizowaniu szkolenia.
czytaj dalej..."Aplikanci szukają patronów, ale nie wszyscy ich znajdą"TRZY PYTANIA DO... MAŁGORZATY CHRUŚCIAK, adwokata, partnera CMS Cameron McKenna - Właściwie przeprowadzona unifikacja zawodów prawniczych mogłaby się przyczynić do wzmocnienia samorządu zawodowego i zwiększenia prestiżu zawodu.
czytaj dalej...Radcowie chcą bronić oskarżonych w procesach karnychW Ministerstwie Sprawiedliwości powstanie zespół ekspertów, który zajmie się przygotowaniem rozwiązań prawnych dotyczących zrównania kompetencji radców prawnych i adwokatów w sprawach karnych.
czytaj dalej...Zwara: Zasady adwokatury w nowych czasachPraca adwokata podlega zmianom nie tylko ze względu na ciągłe nowelizacje przepisów. Również sam rynek prawniczy zmienia się w ostatnich latach w szybkim tempie. Dlatego samorząd adwokacki szykuje zmiany przepisów wewnętrznych adwokatury. Priorytetem jest nowelizacja kodeksu etyki adwokackiej, mająca na celu dostosowanie obecnego kodeksu do zmian, jakie w ostatnich latach zaszły w świecie, a także w profesji adwokackiej.
czytaj dalej...Postępowania dyscyplinarne notariuszy będą jawne. Prezydent podpisał nowelizację Prawa o notariaciePostępowania dyscyplinarne notariuszy będą z zasady jawne, tak jak dyscyplinarki sędziów, adwokatów i radców prawnych - zakłada nowelizacja Prawa o notariacie, którą podpisał prezydent Bronisław Komorowski.
czytaj dalej...Komentarz redakcji: Prawo ubogichPrawo otrzyma nowe, bardziej ludzkie oblicze. Już nie tylko najbiedniejsi będą mogli liczyć na pomoc adwokata z urzędu.
czytaj dalej...Aplikacje prawnicze: na egzamin adwokacki jednak bez laptopaOsoby przystępujące do egzaminów końcowych uprawniających do wykonywania zawodu adwokata, radcy prawnego lub notariusza będą mogły korzystać z ustaw i innych aktów prawnych, a nawet przygotowanych przez organizatorów komputerów stacjonarnych.
czytaj dalej...Komentarz redakcji: Magister w sądzieDopuszczenie magistrów prawa do reprezentowania stron w sądzie budzi sprzeciw nie tylko adwokatów i radców prawnych. Absolwent prawa ma przede wszystkim wiedzę teoretyczną.
czytaj dalej...Adwokat znajdzie zastępcę procesowego w interneciePrzy kolizji terminów sądowych prawnik może znaleźć zastępstwo w internecie. Internetowy portal służy także aplikantom, którzy za jego pomocą mogą znaleźć patrona i dodatkową pracę.
czytaj dalej...Adwokata w sądzie zastąpi zaufana osobaKomisja Kodyfikacyjna proponuje wprowadzenie przymusu adwokackiego w sądach okręgowych. Pełnomocnikiem w sądzie rejonowym mógłby być każdy, bez względu na wykształcenie. Ministerstwo Sprawiedliwości odcina się od tych propozycji Komisji Kodyfikacyjnej.
czytaj dalej...Błąd adwokata może przedsiębiorcę drogo kosztowaćNie jest sprzeczny z konstytucją przepis, który pozwala na odrzucenie przez sąd bez wezwania o uiszczenie opłaty zarzutów od nakazu zapłaty wniesionego przez adwokata lub radcę prawnego.
czytaj dalej...Bezpłatna pomoc prawna dla bliskich ofiar katastrofy pod SmoleńskiemSamorządy adwokatów, radców prawnych i notariuszy udzielą nieodpłatnej pomocy prawnej rodzinom ofiar katastrofy lotniczej prezydenckiego samolotu pod Smoleńskiem. O współpracę odnośnie udzielania tej pomocy do samorządów zwrócił się resort sprawiedliwości.
czytaj dalej...MS: sądownictwo dyscyplinarne zawodów prawniczych wymaga zmianOrganizacja sądownictwa dyscyplinarnego w zawodach prawniczych, m.in. adwokatów i radców prawnych wymaga zmian; zasadne byłoby przeniesienie jednej instancji tych postępowań do sądów powszechnych - uważa wiceminister sprawiedliwości Michał Królikowski.
czytaj dalej...Resort sprawiedliwości podsumował prezydencję Polski w UEZakończenie etapu prac nad projektami dyrektyw w sprawie ochrony ofiar przestępstw i prawa do adwokata oraz zainicjowanie tworzenia transgranicznej regulacji o e-handlu - to najważniejsze osiągnięcia polskiej prezydencji w obszarze wymiaru sprawiedliwości.
czytaj dalej...Tajemnica adwokacka mniej chronionaTajemnica adwokacka nie chroni w prawie unijnym korespondencji między przedsiębiorstwem a zatrudnionym w niej adwokatem.
czytaj dalej...Prezydium adwokatury chce wyjaśnienia sprawy podsłuchiwania adwokatówAdwokatura oczekuje "szybkiego, wyczerpującego i wiarygodnego wyjaśnienia" sprawy podsłuchiwania rozmów obrońców z ich klientami. Nie negując potrzeby stosowania podsłuchów wobec konkretnych podejrzanych, prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej przestrzega przed nadużywaniem tych środków operacyjnych.
czytaj dalej...